Home 1 2 3 4
winkelstories * * * * * auteur & copyright: els van wageningen email [email protected] * * * * * webdesign: wynneconsult email [email protected]
hoofdartikel (4)

Gebouw 'New-York' in 1891 het hoogste particuliere pand van Amsterdam

Het gebouw van Metz & Co hoek Keizersgracht 455 / Leidsestraat, werd in 1891 gebouwd in opdracht van de New-York Life Insurance Company, naar ontwerp van architect Jan van Looy. Voor het gebouw 'New-York' zoals het al gauw heette, werden vier grachtenpandjes gesloopt. In de hoekpanden 457-459 was de banketbakkerij van de firma Kreunen Az. gevestigd, toen ��n van de oudste winkels van Amsterdam. De verzekeringsmaatschappij heeft geen mogelijkheid onbenut gelaten, om de aandacht van de voorbijgangers op hun hoofdzetel te vestigen. Het in die tijd hoogste particuliere pand van Amsterdam ( 26 m) opgetrokken in neoclassicistische stijl, is rijk versierd. Het heeft acht balkons en twaalf schraagbeelden, boogvormige en driehoekige frontons en Ionische en Corinthische zuilen. In de boogvormige frontons en ook in de ge�tste ramen van de vestibule van het trappenhuis komen arenden voor als Amerikaans symbool. Overal op en in het gebouw zien we de letters N en Y los of verstrengeld, als onuitwisbare herinnering aan de maatschappij die het gebouw liet optrekken. Op het pand staat een koepeltoren met een klok die van ver af en aan vier kanten zichtbaar is. Rondom die toren stonden oorspronkelijk nog offervazen, die mogelijk wegens neerstortingsgevaar zijn verwijderd. Vier raampjes in de torenkoepel van dit juist in een bocht gelegen pand, boden destijds bij helder weer niet alleen uitzicht op de grachten, maar het zicht reikte zelfs tot Bussum, Zaandam en de Grote Kerk in Haarlem. Nu zijn die raampjes op ��n na weg en de koepel is allang niet meer te betreden.

Klik voor vergroting

De eerste huurders van het gebouw 'New-York'

In 1891 namen kantoren de drie bovenste etages in gebruik. Behalve de 'New-York' maatschappij zelf, waren hier het fotografisch atelier van de uit Zwolle afkomstige Deutmann & Zonen en het kantoor van mr. K. Hazelhoff gevestigd. Rond 1912 zat hier het fotografisch atelier van Wegner & Mottu. Voor de kantoren was naast de winkel op de Keizersgracht een aparte ingang gemaakt, met een schitterend trappenhuis. De hoofdingang van de winkel, een brede poort met een vestibule, die met een ijzeren hek kan worden afgesloten, kwam op de hoek. In de Leidsestraat werd nog een tweede ingang gemaakt, die destijds toegang gaf tot een van de rest van de winkel afgesloten ruimte, ook voor niet-kopers toegankelijk, waar de nouveaut�s van de dag in winkelkasten waren uitgestald. De bouw van de winkelruimte op de begane grond was berekend op het verkrijgen van heel veel licht, vandaar die extra grote winkelruiten, geflankeerd door gietijzeren pilaartjes. De hoogte van de parterre reikte tot aan wat nu de 2e verdieping is. Halverwege was rondom een entresol, waarbij men over de gietijzeren balustrade heen de winkel beneden kon overzien. De zes zware kolommen die de vloer van de entresol en het plafond daarboven ondersteunden, waren versierd met lichtarmen. De entresol heeft voor de oorlog plaatsgemaakt voor een aparte verdieping. Maar de steunpilaren staan er nog steeds en lopen door tot in de huidige modeafdeling op de eerste etage.

Einde verhaal Metz & Co

In april 2012 is Metz & Co, sinds 1988 in handen van de Domus Groupe, na 104 jaar naar Leidsestraat 1 - 3, hoek Herengracht verhuisd. Hiermee wordt de winkelruimte met ongeveer de helft teruggebracht. In dit pand, eveneens eigendom van Metz & Co, waren eerder gevestigd de kledingwinkels van InWear en Martinique. Metz verlaat het schitterende gebouw met de volgende slagzin: 'Als je beter wilt zijn dan anderen, kun je niet altijd hetzelfde blijven'. Tja.. . Op 13 december 2012 werd in het voormalige Metz-gebouw een filiaal geopend van het Amerikaanse kledingmerk Abercrombie & Fitch.

Maart 2013. Na nog geen jaar in het nieuwe onderkomen in de Leidsestraat 1 - 3/ hoek Herengracht, gaat Metz & Co opnieuw verhuizen en waarheen is nog onduidelijk. Opvolger is Hugo Boss, die hier in het oorspronkelijke kledingmagazijn van Anton Kreymborg & Co (1904) een flagshipstore heeft geopend.

Jan Veenis Interieurs

Jan Veenis, wie kent hem niet, was 24 jaar werkzaam bij Metz op de stoffen en meubelafdeling, voordat hij in 1986 voor zichzelf begon, onder de naam Veenis Interieurs. Eerst op Rokin 58 en vanaf 1992 in de Weteringstraat 34. Jarenlang verkocht hij daar nog de beroemde Liberty-stoffen. Er is nog steeds vraag naar, maar er is bijna niet meer aan te komen. Nog slechts enkele dessins worden geproduceerd door Osborne & Little.

Bronnen

Els van Wageningen, Maandblad Ons Amsterdam, Jrg. 39, nr. 4. 1987

W. van der Pluym, Vijf eeuwen Binnenhuis en Meubels in Nederland, Amsterdam, 1942-1946.

Adburgham, Liberty's, A Biography of a Shop, London, 1975. Uitg. t.g.v. het 100-jarig bestaan van Liberty.

Reclamemateriaal en folders Metz & Co., Gemeentearchief Amsterdam.

Rietveld Academie, Rietveld in Amsterdam, Dennis de Rond en Annemiek Terstal, 1988

Algemeen Handelsblad 11 november 1891

Els van Wageningen, NIW 13 april 1990

sluiten

sluiten

Wat een prachtige briefhoofden in die tijd. Zoals die van de Eerste Nederlandse Messenfabriek W. Beien en Co., N.Z. Voorburgwal 264. Zij leverden de eerste Gillette-apparaten in 1909. In 1910 kwamen de eerste Zweedse dolkmessen binnen. Op een faktuur van Colgate & Co van 1915 wordt 2�% oorlogstoeslag berekend.

sluiten