hoofdartikel (1)

Boekwinkeltje groeit in ruim anderhalve eeuw uit tot megastore

O prichter J.H. Scheltema was maar vijftien jaar eigenaar van de boekhandel die na een paar omzwervingen vanaf 1985 op Koningsplein 20 is gevestigd. Maar zijn naam zou voor altijd verbonden blijven aan ��n van de bekendste boekhandels van Amsterdam. Met de komst van nieuwe eigenaren en na diverse fusies veranderde de oorspronkelijke naam in 1868 in Scheltema & Holkema en meer dan 100 jaar later in Scheltema, Holkema & Vermeulen. In 1992 werd het weer Scheltema waaraan in 2006 de merknaam Selexyz werd toegevoegd, als verwijzing naar de groep waartoe zij behoort, de door Wolters Kluwer opgerichte �Boekhandels Groep Nederland� (BGN). Een keten met 42 vestigingen verspreid over het land, waaronder toonaangevende namen als Broese in Utrecht, Kooyker in Leiden en Scholten in Groningen. April 2012 zijn alle boekwinkels van de failliete holding van Selexyz verkocht aan investeringsmaatschappij ProCures. Boekhandel Scheltema op het Koningsplein werd ruimtelijk samengevoegd met tweedehands boekwinkel De Slegte uit de Kalverstraat 48 - 52. Vanaf 26 juni 2013 is de nieuwe naam van de boekwinkel 'Polare'. Na het faillisement van Polare in januari 2014, was het onzeker of de boekhandel op het Koningsplein nog kon voortbestaan. Op 18 maart 2014 werd het duidelijk dat de boekhandel verder kon. Novamedia heeft de winkel uit de boedel van Polare overgenomen en die krijgt gelukkig nu weer de oude vertrouwde naam terug op de gevel: Boekhandel Scheltema.

Algemeene Boekhandel Scheltema

J. H. Scheltema, geboren in 1829 in Amsterdam, was de veel jongere broer van Piet Scheltema (1812 -1885), die als eerste gemeente-archivaris in 1848 de grondslag legde voor het huidige Stadsarchief van Amsterdam. In 1845 begon J. H. Scheltema zijn leertijd bij boekhandelaar en drukker Sybrandi in de Warmoestraat, op de plek van het huidige Hotel Krasnapolsky. Op 6 juni 1853 opent Scheltema zijn eigen boekwinkel op de hoek van de Beurssteeg en de Kromelleboogsteeg. In die tijd waren er nog zo�n 140 boekhandels in de binnenstad. Toch kochten maar weinig Nederlanders een boek en als ze dat al deden, gaven ze de voorkeur aan kookboeken, tuingidsen en almanakken. Scheltema verkocht ook toen al juridische en medische boeken.

Scheltema houdt het voor gezien

Al in 1868 verkocht Scheltema zijn boekhandel aan de Fries Tjomme van Holkema (1843-1891), die verder ging onder de naam �Scheltema & Holkema�. Scheltema liet aan zijn opvolger een goed lopende zaak na, met ondermeer een bloeiende handel op Nederlands Oost-Indi�. Zelf werd hij verslaggever bij de in 1869 opgerichte krant �Het Vaderland�. Tien jaar later verliet hij de verslaggeverij en werd ambtenaar op het Departement van Oorlog. Op 1 april 1899 nam hij ontslag. Tenslotte stortte hij zich onder de naam �Scheltema de Heere� op historisch onderzoek, waarschijnlijk ge�nspireerd door zijn broer Piet, de gemeente-archivaris.

6 juni 1853. Oprichtingsadvertentie in het Algemeen Handelsblad van de eerste boekwinkel van J.H. Scheltema, op de hoek van de Beurssteeg en de Kromelleboogsteeg. Het begin van de drukke zijde van het Rokin heette vroeger Beurssteeg, vervolgens van 1875 � 1902 Beursstraat en daarna werd het Rokin. De Kromelleboogsteeg, destijds doorlopend naar de zuidzijde van de Dam, is nu een doodlopend steegje, direct achter het huidige winkelpand van Peek & Cloppenburg dat in 1917 de oorspronkelijke huisjes aan de Dam en de Beursstraat verving. Coll. Scheltema

Oprichter Jacobus Hendrik Scheltema (A�dam 1829 � Den Haag 1909). Coll. Scheltema

Boekhandel Scheltema & Holkema, met links de ingang Kromelleboogsteeg die toen nog doorliep naar de Dam. Dit is nu de achterzijde van het gebouw Peek & Cloppenburg op de Dam. De boekhandel van Scheltema was hier gevestigd van 1853 � 1885. Houtgravure van Johan Braakensiek, tekenaar en Johan Walter graveur 1883. Coll. Scheltema